زندگینامه:

توفیق بایرام در ۱۶ دسامبر ۱۹۳۴ در باکو متولد شد. پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان، در رشته تاریخ دانشکده آموزش دانشگاه آذربایجان تحصیل کرد. فعالیت حرفه‌ای خود را به عنوان رئیس بخش در روزنامه "معلم آذربایجان" آغاز کرد. سپس به عنوان کارمند ادبی در کمیته دولتی تلویزیون و رادیو، مدیر بخش ادبی در تئاتر دولتی اپرا و باله، رئیس بخش در مجله "اولدوز" در روزنامه "ادبیات و هنر" و معاون سردبیر انتشارات "یازیچی" فعالیت کرد.

او نمایشنامه "عاشق فریبکار" اثر لوپه د وگا را ترجمه کرد. به دلیل ترجمه شعر "حکم حافظه" اثر آ.ت. تواردوسکی، به عنوان برنده جایزه دولتی آذربایجان به نام ماکسیم گورکی مفتخر شد.

اگرچه توفیق بایرام در مشاغل مختلفی کار می‌کرد، اما میز تحریر او همیشه محل کار اصلی و ثابت او بود که در آن آثار ارزشمندی برای ادبیات و شعر آذربایجان نوشت و به ترجمه مشغول بود. در ۲۴ سپتامبر ۱۹۹۸، در مراسم افتتاحیه مجسمه توفیق بایرام و پارک تفریحی به نام او در شهرک امیرجان، رهبر ملی حیدر علی‌اف در سخنرانی خود گفت: "زمین‌های سوراخانی افراد بزرگی را به آذربایجان و مردم ما بخشیده است. در میان آنها، توفیق بایرام جایگاه ویژه‌ای دارد. توفیق بایرام در آذربایجان به خاطر اشعار زیبا و آهنگ‌هایی که بر روی کلمات او ساخته شده بود و خلاقیت فداکارانه‌اش شناخته شده و مشهور بود."

سوتلانا خواهر محبوب شاعر، اشاره می‌کند که حیدر علی‌اف نقش بسیار مهمی در حمایت از توفیق بایرام ایفا کرده است. در دهه ۷۰ میلادی، زمانی که شعری که توفیق بایرام برای یک خواننده‌ی ترک سروده بود در ترکیه منتشر شد، برخی از محافل در مسکو نسبت به آن اعتراض کردند و خواستار برخورد با او شدند. اما حیدر علی‌اف که همیشه از هنرمندان و نویسندگان حمایت می‌کرد، با درایت و تدبیر از توفیق بایرام محافظت کرد و او را از هرگونه خطر احتمالی نجات داد.

هر کدام از اشعار توفیق بایرام همچون گلی زیبا و منحصر به فرد است. زلیمخان یعقوب، شاعر و منتقد ادبی، می‌گفت توفیق بایرام به اندازه عشق به شعر، به گل‌ها نیز علاقه‌مند بود و در بسیاری از دیدارها با دسته‌ای گل دیده می‌شد. اشعار او سرشار از احساسات عمیق و زبانی شیوا بود. یکی از اشعار معروف او که بیانگر دلتنگی و حسرت است، این بیت‌هاست:

بیز کی اونوتموشدوق ایلک مهربتی،

آه بو قَفیل گؤروش کاش اولمایایدی.

منیم گؤزلریمده عشقین حسرتی،

سنین گؤزلرینده یاش اولمایایدی.

توفیق بایرام شاعری بود که قلب‌ها را تسخیر می‌کرد. اشعار او درباره زنان و مادران، سرشار از احساسات لطیف، آرزوها و نگرانی‌های زنانه بود. این اشعار آنقدر صمیمی و صادقانه بودند که هر خواننده‌ای می‌توانست خود را در آن‌ها بیابد. مثلاً در شعر "قلب زن" او می‌نویسد:

نجه رحملی‌دیر، نجه آمانسیز،

 نجه مهربان‌دیر، قادین اوره‌یی!

 سن اونو اینجیتسن، بیل کی، آ قانسیز،

آغلایان کاماندیر قادین اوره‌یی.

آهنگ‌های بسیاری بر روی اشعار توفیق بایرام ساخته شد که توسط خوانندگان مشهور اجرا شدند. بسیاری از این خوانندگان دیگر در بین مردم آذربایجان نیستند، اما صدای آن‌ها همچنان زنده است. هر بار که آهنگ‌های توفیق بایرام را می‌شنویم، یاد او و هنر والایش زنده می‌شود.

توفیق بایرام شخصیتی متعهد، انسان‌دوست و هنرمند بود. او به وطن خود و مردم بسیار علاقه‌مند بود و در اشعارش بارها به این موضوع پرداخته است. او با اشعار خود، امید و انگیزه را در دل مردم زنده نگه می‌داشت.

توفیق بایرام در ۱۹ آوریل ۱۹۹۱ درگذشت و در روستای امیرجان به خاک سپرده شد. اما یاد و نام او همچنان در دل مردم آذربایجان زنده است و آثارش به عنوان میراثی گرانبها برای نسل‌های آینده باقی مانده است.

https://azertag.az/xeber/bu_gun_taninmis_sair_tofiq_bayramin_anadan_olmasindan_90_il_otur-3333015